9 december 2023, een dag van afscheid. Afscheid van de locserie 1700, een serie die hier decennia non-stop gereden heeft. Afscheid van de laatste nez cassé in reizigersdienst in Nederland. Afscheid van een tijdperk, een scheiding in de tijdlijn. En een afscheid van mijn jeugd. Want al in mijn eerste levensjaar, toen mijn ouders met de kinderwagen langs de IJssel liepen, maakte ik kennis met treinen en met het prachtige geluid van de 1700. Een geluid dat mijn hersenen nooit meer zullen vergeten.
Toen ik jong was keek ik filmpjes van treinen, toen al sprak het bijzondere, krachtige geluid van de 1700 me aan. Natuurlijk met de DDM-1 en DD-AR, maar vooral met de IC Berlijn, want deze trok langzamer op en dan had je de kracht echt nodig. En vergeet niet de ICRm, die in mijn jeugd nog dagelijks IC 3600 met haar schoonheid verrijkte. Maar het was niet alleen het geluid, het was ook het stoere uiterlijk. De vorm van de loc, het grote zwarte rooster tussen het geel. Het viel me op dat het de enige NS trein (in dienst) was zonder blauwe kenmerken, hier is tot op heden geen verandering in gekomen.
Toen ik iets ouder was ging ik soms met mijn ouders treinen kijken op het station. Ik herinner me nog goed dat we een keer een machinist tegenkwamen van de Intercity uit Berlijn. Ik mocht toen in de locomotief kijken, wat ik een bijzonder gezicht vond. Ik mocht zelf toeteren van de machinist, wat ik eng vond, maar het is ook een gaaf gevoel. Aan dit soort herinneringen denk je nooit, maar als je afscheid neemt komt het allemaal weer terug. Het blijft altijd in je geheugen. En niet alleen de IC Berlijn heb ik veel gezien in mijn jeugd, ook de ICRm. Als mijn vader boodschappen deed bij de Albert Heijn, ging ik mee om treinen te kijken en ik heb deze prachtige treinen vaak zien langsrijden. Zo vaak dat ik de samenstelling precies wist.
Later kwam de DD-AR, deze heeft een bijzondere indruk op mij achtergelaten. Een driebaks dubbeldekkersstam, ik wist niet eens dat dat bestond! Maar het bestond, en het reed zelfs bij mij in de achtertuin. Mijn gehele jeugd waar ik nog goede herinnering aan heb, reed DD-AR rond op sprinter 7000. De vertrektijden richting Apeldoorn zijn in die tijd nooit veranderd: .25 en .55. Ik kon de treinen vanuit mijn slaapkamer horen optrekken over de spoorbrug. Elk halfuur hoorde ik het krachtige geluid van een 1700, en je kon horen dat het DD-AR was en geen IC Berlijn. Elke keer dat ik dit hoorde, ging het automatisch door mijn hoofd: “Oh, dan zal het nu .27 (of .57) zijn.”
Dit is zo ingesleten dat als ik het nu weer hoorde, ik hetzelfde zou denken. En ik weet zeker dat dit over dertig jaar niet veranderd is. Sommige gedachten en herinneringen blijven je altijd bij, en het optrekgeluid van de 1700 over de spoorbrug is daar bij mij één van. Toen de DD-AR uit dienst ging, miste ik dit geluid in het begin echt. Natuurlijk was er nog de IC Berlijn, maar deze was anders en bovendien minder goed hoorbaar. Het was voor mij een grote troost dat de IC Berlijn nog reed, de 1700 bleef daarmee toch in Deventer rijden. In mijn hele jeugd is er dus geen moment geweest dat 1700 niet gepland in de dienstregeling was. Ik zou dus gerust kunnen zeggen: de 1700 is onderdeel van mijn jeugd. Ik ben er mee opgegroeid en heb het nooit losgelaten.
Maar in 2023 was het dan echt zover. Het jaar waarin mijn jeugd eindigde was ook het einde van het 1700-tijdperk. Het werd bekend dat vanaf 10 december 2023 de gehele dienst Amsterdam-Berlijn met Vectrons gereden gaat worden. Goed voor de efficiëntie en in de stap naar goede internationale treinverbindingen, maar ook een groot gemis voor de treinhobbyisten. Voor mij is het meer dan het afscheid van een trein, het is een afscheid van een levensperiode. Ik ben niet anders gewend dan dat ik bijna dagelijks een 1700 te zien krijg. Soms besef je pas hoeveel geluk je ergens mee hebt, als dat geluk eindigt. Het verdwijnen van de 1700 zal op termijn een kenmerk worden. Het zal me nooit expliciet opvallen, maar het optrekgeluid van de prachtige loc zal ik nu echt nooit meer vanuit mijn huis kunnen horen.
Ik kon uiteraard ook niet anders dan een ritje maken met de allerlaatste 1700-rit, IC 140, maar voor mij misschien nog wel belangrijker: de trein een laatste keer zien wegrijden op station Deventer. Op spoor 4, waar de trein ook stopte toen ik jong was, toen de Berlijner zelfs nog Schiphol als eindbestemming had. Spoor 4 op station Deventer is niet mooi voor nachtplaten, maar ik kon niet anders dan dit afscheid vastleggen. In mijn jonge jaren zag ik voor het eerst een 1700 op station Deventer. Jaren later, op 9 december 2023, zie ik deze voor het laatst. Op dezelfde plek, met dezelfde trein. De foto is misschien dan niet fotografisch de moeite waard, maar daar gaat het niet om. Het gaat om het verhaal erachter. Het gaat om de herinnering, die ik nu altijd kan koesteren. De foto is een herinnering aan deze dag, maar vooral aan mijn jeugd. De jeugd, waarin het niet uitmaakte of je een foto had, maar waarin het uitmaakte dat je een trein gezien had. En ik heb hem gezien, ontelbare keren. En de herinnering aan de NS 1700, die zal nooit meer verdwijnen.
